Through the grapevine Alexander Vantournhout & Axel Guérin / Notstanding
Touché!
Cette année, on se souvient d’un mois de mars où tout s’est arrêté et d’une saison artistique balayée d’un revers de main. La main, vecteur de transmission et de communication, organe de contact par excellence qui permet de donner autant que de recevoir, la main, notre lien avec le monde, est aujourd’hui désinfectée, parfois même gantée, les corps sont distanciés et les visages masqués... 'Through the grapevine' d’Alexander Vantournhout, nous sort de cette torpeur en articulant avec brio les corps dans leur entièreté tout autant que dans leur précision, de l’épaule au biceps, du coude à l’avant bras, du poignet à la main. (NL versie onderaan pagina)
En entrant dans le théâtre, la scénographie interpelle immédiatement le spectateur. Le tapis de danse blanc est posé sous forme d’un trapèze isocèle, la petite base étant au fond et la grande en avant-scène. Cette perspective joue déjà, très sobrement mais de manière efficacement ludique, sur la confusion de notre perception de l’espace. C’est de cela dont il va s’agir tout au long de cette soirée, de perspective, de toucher, d’espace physique partagé, de jeu, de sens, de taille, de mesure, de proportion, d’effets d’optique, d’équilibre, de suspensions, de tension, d’échange, de contrepoids, de mécanique et d’intelligence corporelle augmentée quand les corps sont en contact.
La donne de départ: les deux performers Alexander Vantournhout et Axel Guérin font la même taille et ont une morphologie athlétique similaire, mais leur ressemblance cache une multitude de différences en matière de proportions. Les bras et les jambes d’Alexandre sont plutôt courts, ses jambes sont légèrement arquées, ses bras sont légèrement en X (ses avant-bras sont plus épais que ses biceps), son tronc est long, sa hauteur en position assise est très élevée, il a un très long cou et son centre de gravité est bas. Les caractéristiques d’Axel sont à peu près toutes opposées, ses jambes et ses bras sont très longs, ses tibias également, son tronc est ramassé, son cou est court et son centre de gravité haut. Un vrai duo de faux jumeaux.
Ils portent des shorts d’une couleur proche de leur carnation, avec un segment rouge latéral évoquant l’indivisibilité, laissant un maximum de peau visible, nous permettant ainsi d’apprécier ces différences morphologiques. Pas d’artifice dans les costumes, pas de tricherie dans les corps.
Ils s’évaluent l’un à l’autre directement, utilisent l’équipement scénique (mur du théâtre, enceintes) comme unité de mesure, ou comparent la distance qu’ils peuvent parcourir sur le plateau avec une même partie du corps. Très vite, c’est en contact rapproché qu’ils évoluent. La recherche sur le mouvement, exponentielle tout au long du spectacle, est extrêmement riche, peut-être encore plus extrême que dans 'Screw', la pièce précédente de Vantournhout. En découle un jeu exceptionnel sur une vraie fausse gémellité entre les deux hommes, où le trompe l’oeil s’installe à l’intérieur même des corps, faisant apparaître de nouvelles formes corporelles hyper ludiques, telles des divinités Belges inventées et fantaisistes aux multibras et à mille-pattes, floutant notre compréhension de l’anatomie humaine.
Apparaissent des relations de l’ordre de l’indivisible, du partagé et du multiplié et par conséquent, les interprètes sont alternativement, à l'intérieur d’un même mouvement parfois, leaders, opposants, assistés ou accompagnateurs.
La concentration et la précision déployées pour maintenir leur relation collaborative avec toutes leurs différences, maintiennent notre attention jusqu’au bout et nous rappelle que dans le corps de chacun, se trouve l’ADN de l’humanité, et que bien articulées, les différences sont complémentaires et aussi créatrices de richesse.
Plus qu’un spectacle ou l’équilibre danse/cirque est particulièrement harmonieux et humoristique, Through the grapevine l’emporte haut la main avec une standing ovation bien méritée.
Pour en revenir à la main, ce mot a la même origine que le mot “manifestation” et ce soir, grâce à ces deux interprètes, même masqués nous avons ressenti l’humanité se manifester en nous.
(Nederlandse vertaling)
We herinneren ons hoe dit jaar in maart alles tot stilstand kwam en een heel artistiek seizoen met een achteloos handgebaar van tafel geveegd werd. De hand, die drager van communicatie, het lichaamsdeel bij uitstek dat ons toelaat om te geven en te ontvangen. Die hand, onze band met de wereld, wordt vandaag gedesinfecteerd, soms zelfs gehandschoend. Lichamen blijven op afstand en gezichten zijn gemaskeerd... 'Through the grapevine' van Alexander Vantournhout redt ons uit deze verdoving door lichamen als geheel, in al hun precisie briljant te articuleren, van de schouder tot de biceps, van de elleboog tot de onderarm, van de pols tot de hand.
De scenografie betrekt de toeschouwer al bij het betreden van het theater bij de voorstelling. De witte dansvloer heeft de vorm van een gelijkzijdig trapezium, met de korte zijde aan de achterkant van het podium en de lange zijde vooraan. Het vervormde perspectief dat zo ontstaat stuurt onnadrukkelijk, maar speels en efficiënt, onze perceptie van de ruimte in de war. Daar zal het deze avond ook om draaien: perspectief, aanraking, gedeelde fysieke ruimte, spel, betekenis, grootte, maat, proportie, optische effecten, balans, suspense, spanning, uitwisseling, tegengewicht, mechanica en een uitzonderlijke lichamelijke intelligentie wanneer de lichamen elkaar raken.
Het uitgangspunt: beide performers Alexander en Axel zijn even groot en hebben een vergelijkbare atletische morfologie. Hun gelijkenis verbergt echter talloze verschillen in lichaamsproporties. De armen en benen van Alexander zijn vrij kort. Zijn benen zijn licht gekromd en zijn armen hebben de vorm van een X doordat zijn onderarmen forser uitvallen dan zijn biceps. Door zijn ongewoon lange romp steekt hij in zithouding overal bovenuit, en dan heeft hij ook nog eens een zeer lange hals. Het zwaartepunt van zijn lichaam daarentegen ligt laag. Bij Axel is alles net het tegenovergestelde. Zijn benen en armen zijn erg lang, net als zijn scheenbenen, maar zijn romp is gedrongen, zijn nek kort en zijn zwaartepunt ligt hoog. Werkelijk een duo van onechte tweelingen.
Beiden dragen shorts in een kleur die hun huidskleur benadert, met een rode zijstreep die suggereert dat ze een ondeelbare eenheid vormen. Door die shorts blijft hun huid maximaal zichtbaar. Daardoor kunnen we hun morfologische verschillen des te meer waarnemen. Geen kunstgrepen met kostuums hier, geen bedrog in de lichamen.
Ze nemen elkaar direct de maat, met de toneelinstallatie (de theaterwand of de luidsprekers) als meeteenheid of ze vergelijken de afstand die ze op het podium uitzetten met hetzelfde lichaamsdeel. Al gauw evolueren ze in nauw contact. Dat bewegingsonderzoek neemt exponentieel toe tijdens de voorstelling. Het is zeer rijk, misschien zelfs extremer dan in Vantournhout’ s vorige stuk ‘Screws’. Het resultaat is een uitzonderlijk spel met het echte/valse tweelingschap tussen de twee mannen. Het is een trompe l'oeil die zich in de lichamen zelf nesteldet, en nieuwe, buitengewoon speelse lichaamsvormen laat verschijnen, zoals verzonnen, fantasievolle Belgische Goden met vele armen en benen. Beelden die ons begrip van de menselijke anatomie op zijn kop zetten.
De relatie tussen de performers is zo innig dat ze ondeelbaar lijken, als uitbreidingen van elkaar. Ze worden afwisselend, soms zelfs binnen één figuur, nu eens leider of opposant, steunpunt of ondersteunde. De concentratie en precisie die ze inzetten om die dat samenspel, in alle onderlinge verschillen, gaande te houden, houdt ons tot het einde van de voorstelling op het puntje van onze stoel. Ze herinneren er ons aan dat in ieders lichaam het DNA van de hele mensheid zit. De verschillende manifestaties ervan vullen elkaar aan en scheppen rijkdom, als je ze maar juist articuleert.
‘Through the grapevine’ is een zo voorstelling met een bijzonder harmonieus en humoristisch evenwicht tussen dans en circus. Dat levert ze een welverdiende staande ovatie op.
Om het nog even te hebben over de hand. In het Frans heeft het woord ‘main’ dezelfde oorsprong als het woord ‘manifestatie’. Op deze avond voelden we dankzij deze twee performers, en ondanks mondmaskers, dat de menselijkheid zich weer in ons manifesteerde.
Genoten van deze recensie?
Vind je het belangrijk dat zulke verdiepende beschouwingen over de podiumkunsten blijven verschijnen, vrij toegankelijk voor iedereen? Steun pzazz als lezer vanaf 1 € per maand.
Wij doen het zonder subsidies. Met jouw bijdrage kunnen we nog meer voorstellingen aandacht geven en onze auteurs, eindredacteurs en coördinator blijven vergoeden. Pzazz is er voor jou, maar ook een beetje van jou.
Steun pzazz