‘Suspense and surprise’ voor ‘jong en oud’

‘Que sera sera’ is niet direct een re-enactment , want zoals te verwachten hebben zowel Bert Haelvoet als Damiaan De Schrijver de situatie naar zich toegetrokken. Ze blijven zichzelf. Vooral De Schrijver zal het publiek er bij betrekken en zelfs  een quiz organiseren (met versnaperingen als beloning). Verder  wisselen ze speels van rol. Zo is Haelvoet nu eens zichzelf, dan Truffaut en dan weer Godard. Ze spelen een scène na van de film 'Rope', gaan aan een tafeltje zitten voor vragen en antwoorden. Wie van film houdt, leert details over de vogels in ‘Birds’, of over de montage van de beruchte douchescène uit ‘Psycho’ (een kleine opmerking: dat wordt in het Engels wel uitgesproken als ‘saikoo’). We leren  de theorie van de verrassing en de suspense – en we krijgen er ook levende voorbeelden van (een paar schitterend komische momenten).

We leren Hitchcock kennen als een wat brutale, oneerbiedige en erg geestige man. Dat wordt door De Schrijver sterk in de verf gezet, wat niet zo verwonderlijk is. De Schrijver kan hier zijn eigen register gebruiken: hij is expansief, alert , heerlijk grappig, schakelt van personage moeiteloos over naar de acteur, reageert op onvoorziene omstandigheden met aplomb en bouwt moeiteloos een intieme relatie op met het publiek. In de voorstelling die ik bijwoonde, ging op zeker ogenblik een toeschouwer de zaal uit. Dat is dan een gelegenheid die De Schrijver niet laat liggen en onmiddellijk door hem omgeturnd  wordt tot  een geestig moment improviseren. Laten we dat vintage De Schrijver noemen.

Zijn tegenspeler Bert Haelvoet is sober, reageert op De Schrijver, laat hem de voorstelling leiden. Als we aan de komische traditie denken, dan zijn de beste koppels Laurel en Hardy, of Jerry Lewis en Dean Martin. Zulk een taakverdeling tussen komisch acteur en aangever werkt ook bij deze voorstelling voortreffelijk.Waar de twee acteurs elkaar vinden is in het bewaren van een meeslepend naturel, elk op zijn  eigen manier. Dat geeft aan de voorstelling een wat bedrieglijk nonchalant karakter. Ze spelen immers in een rommelig decor, dat nochtans vol verrassingen blijkt te zitten.

Als tegengewicht tot de overrompelende Hitchcock/De Schrijver heeft Bert Haelvoet materiaal gebruikt over Jean-Luc Godard – maar deze cinematografische evenknie komt onvoldoende uit de verf. Truffaut komt er beter van af, en vooral op het einde treedt hij naar voor. We zien een kapitale scene uit ‘Les Quatre Cents Coups’, waar de onderwijzer een hele filosofie over het onderwijs en de maatschappij aan zijn kinderen in de klas meegeeft. Op een scherm zien we de scène uit de film, maar zonder klankband en Haelvoet doet zelf  de lange monoloog. Als we goed geluisterd hebben in de voorstelling dan weten we dat dit precies de manier is waarop ze in Thailand films in een vreemde taal behandelen.

Op het einde van de vertoning voegen de makers een video in van Emma Hampsten. Ze maakte op de tonen van Que Sera Sera een compilatie van kusscènes uit een reeks films. We zien Grace Kelly, Gary Grant, Sean Connery, Tippi Hedren, Ingrid Bergman enz. In een museumcontext (waar ik zulke compilaties al rustig bekeken heb) levert de video een heerlijk, wat ironisch moment op. Maar bij deze  voorstelling, kwam de video mij te lang voor. We hadden bij Hitchcock een les gekregen over  ritme en timing, wel, die principes werden hier even niet gerespecteerd. Eén strofe was voor mij genoeg geweest.

Blijft de vraag over tot wie de voorstelling zich richt. De oudere filmfan komt helemaal aan zijn trekken. Het is een genot om teruggevoerd te worden naar zoveel geliefde films. Maar een jonger publiek zal dus anders omgaan met de stof en vooral een komedie zien. Het is duidelijk een voorstelling die zich tot verschillende generaties richt. Maar iedereen  kan genieten  van de theatrale kwaliteit en van het spelplezier dat zo communicatief is.

Je kan je ook afvragen wat de 'noodzaak' van dit stuk is. Je kan die vraag afwimpelen met een wedervraag: is plezier niet een voldoende noodzaak? Maar als ik verder nadenk, bespeur ik een diepere motivatie. Bij tg Stan heeft het begrip ‘regisseur’ een verfoeilijke klank. Hier zien we een portret van  zulk een creatieve , wat tirannieke man. Met regisseurs valt te lachen, vooral als ze hun gezag laten kleuren door de vis comica van de acteur. Je kan dat portret ook te braaf vinden, want over de behandeling van de actrices op de set is er recent  zulk ontluisterende informatie vrij gekomen, dat dit portret bij tg Stan een kans laat liggen. Zo komt de voorstelling niet voorbij de ongecompliceerde bewondering van François Truffaut.

Als je dit wil vergeten, is het hier gewoon genieten geblazen.