Le hasard fait-il toujours bien les choses?

Le principe énoncé est clair : ‘Hasard’ est un jeu dans lequel six interprètes sont jetés sur la piste de danse, comme les six faces d'un dé. Le travail se veut une exploration des opportunités d'événements qui, en un claquement de doigts, peuvent changer les trajectoires personnelles et, par extension, la composition de la pièce dans son ensemble.

La première scène expose par ailleurs efficacement les règles du jeu : les six interprètes semblent coincés dans une boucle temporelle, jusqu'à ce qu'une collision fasse basculer l'action dans une autre dimension, et ainsi de suite jusqu'à la prochaine perturbation.

On apprécie la précision des régies son et lumière qui sont en totale adéquation avec ce qui se passe sur le plateau, créant ainsi une véritable cohésion. Cette synergie produit des images très cinématographiques, donnant parfois l'impression que la scène est une vignette de bande dessinée vivante agrémentée de dialogues flottant dans des bulles au-dessus des personnages.

Le stratagème de la rupture constante vers une nouvelle proposition, mis en place pour empêcher un système de s'établir, en met finalement un en place.

L’univers est farfelu et ressemble par instants à un Pictionary grandeur nature, avec ce ballon de rugby lancé comme les dés d'un grand jeu de société. Cette action ne peut que rendre le jeu aussi ludique qu'absurde, puisque, par définition, un ballon n'a pas de face. Cela éveille donc notre curiosité sur ce qui va suivre.

Cependant, si la relation entre la chorégraphie, le son et la lumière est très élaborée, et que certains tableaux sont réussis, la dramaturgie semble atteindre certaines limites. D’une part, le stratagème de la rupture constante vers une nouvelle proposition, mis en place pour empêcher un système de s'établir, en met finalement un en place. De plus, employer l'imprévisibilité pour traiter de l'imprévisibilité elle-même, devient un défi aussi ambitieux que d'essayer de définir un mot en utilisant le mot lui-même dans la définition.

D'autre part, vu la complexité physique de la partition de danse et la précision technique de la régie nécessaire à la réalisation de ce spectacle, il est peu probable que les tableaux aient été agencés à la manière d'un Merce Cunningham guidé par des processus de hasard, tirant au sort l'ordre des tableaux avant la représentation.

Se pose alors la question du traitement dramaturgique de la thématique du hasard, dont la lisibilité n'est pas évidente, de ce qui pourrait être de l'ordre du processus créatif, du concept compositionnel ou de l'inspiration poétique. En conséquence, certains mystères ont un caractère plus maladroit que délibéré, ce qui les rend difficiles à apprécier.

‘Hasard' est une pièce zapping, comme une sélection de moments drôles, étranges ou émouvants qui pourraient appartenir à d'autres productions du paysage chorégraphique, si éclectique qu'il est difficile d'y trouver une cohérence. L'incongruité est un champ d'investigation audacieux, différent de ceux que nous apprécions habituellement, et c'est tant mieux, mais elle ne pardonne pas toujours les impairs.

Vertaling

Op het Internationaal Festival van de Brigittines voert Pierre Rigals 'Hasard' een 'tutti frutti' choreografie voor zes dansers op. De taal van de compositie is gevarieerd: diverse danstechnieken met een atletische inslag schurken aan tegen disciplines zoals theater, slapstick en yoga. Het ontbreekt het stuk niet aan vaart, maar de opeenvolging van genres, stemmingen en esthetica's is nogal grillig. Hoewel het stuk daar ook op uit is werkt dat op de duur toch een beetje op de heupen. 

De premisse is duidelijk: 'Hasard' is een spel waarin zes performers op de dansvloer worden gegooid als zes zijden van een dobbelsteen. Het werk is een verkenning van de mogelijkheden voor gebeurtenissen die, met een vingerknip, persoonlijke trajecten kunnen veranderen en, bij uitbreiding, de samenstelling van het stuk als geheel.

De eerste scène legt effectief de regels van het spel uit: de zes performers lijken vast te zitten in een tijdslus, totdat een botsing de actie in een andere dimensie doet kantelen, enzovoort tot de volgende verstoring.

De strategie om telkens een andere kant op te gaan en zo te beletten dat er zich een systeem installeert, zorgt ervoor dat er uiteindelijk toch zo'n systeem ontstaat.

De precisie van het geluid en de belichting zijn volledig afgestemd op wat er op het toneel gebeurt en dat leidt tot een sterke samenhang. Deze synergie zorgt voor zeer filmische beelden, die soms de indruk wekken dat de scène een levend stripverhaal is met dialogen die in bubbels boven de personages zweven.

Het is een gekke wereld die al eens iets weg heeft van een levensgrote Pictionary, met een rugbybal die opgegooid wordt als de dobbelstenen in een levensgroot gezelschapsspel. Deze actie maakt het spel even speels als absurd, aangezien een bal per definitie geen vlakken heeft. Het maakt ons nieuwsgierig naar wat er komen gaat.

Maar hoewel de relatie tussen de choreografie, het geluid en de belichting zeer uitgebreid is en sommige tableaus geslaagd zijn, lijkt de dramaturgie op enkele grenzen te stoten. De strategie om telkens een andere kant op te gaan en zo te beletten dat er zich een systeem installeert, zorgt ervoor dat er uiteindelijk toch zo'n systeem ontstaat. Onvoorspelbaarheid inzetten om het over onvoorspelbaarheid te hebben stelt bovendien net zo'n grote uitdaging als de poging  een woord te definiëren door het woord zelf in de definitie te gebruiken.

Aan de andere kant, gezien de fysieke complexiteit van de danspartituur en de technische precisie van het toneelmanagement dat nodig was om deze voorstelling te produceren, is het onwaarschijnlijk dat de tableaus gearrangeerd zouden zijn op de manier van een Merce Cunningham die zich liet leiden door toevalsprocedures zoals een last-minute loting die de volgorde van de scènes bepaalde.

Dit roept de vraag op naar de dramaturgische behandeling van het toevalsthema, waarvan de leesbaarheid niet duidelijk is, naar wat de volgorde van het creatieve proces, het compositorische concept of de poëtische inspiratie zou kunnen zijn. Hierdoor zijn sommige mysteries eerder onhandig dan opzettelijk, waardoor ze moeilijk te waarderen zijn.

‘Hasard’ is een zappend stuk, als een selectie van grappige, vreemde of ontroerende momenten die zouden kunnen horen bij andere producties in het choreografische landschap, dat zo eclectisch is dat het moeilijk is om samenhang te vinden. Het getuigt van durf om gebrek aan samenhang als onderzoeksthema te nemen. Het is geen onderwerp dat we doorgaans leuk vinden. Prima dus, maar het vergeeft niet altijd blunders.